4 fases van competentie
De vier stadia van competentie (Four Stages of Competence) is een leermodel dat je kan helpen om naar competentie in een bepaalde vaardigheid te komen.
Als je een onderwerp (bijvoorbeeld een specifiek gedrag) wilt beetpakken om daarin te groeien is dit een soort van standaard weggetje dat je kunt lopen.
De uitgangssituatie is dat je de dingen doet zoals je doet. Je hebt daar eigenlijk geen bewustzijn voor. Je bent dus onbewust. Tegelijkertijd is er een zekere mate van onbekwaamheid. Want daarin ligt juist de wens om iets beet te pakken. Als het helemaal ging zoals jij dat voor je ziet, als je niet hoefde te groeien dan zou er wel bekwaamheid zijn. De uitgangssituatie is dan ook “onbewust – onbekwaam”.
De eerste stap is dat je jezelf bewust gaat worden van je onbekwaamheid. Dat je je gaat realiseren op het moment dat iets gebeurd, dat je onbekwaam gedrag vertoond. Dat je gaat zien, horen en voelen wat er eigenlijk gebeurt. Dan kom je in de “bewust – onbekwame” fase. Pas op het moment dat je je bewust bent van je onbekwaamheid in een bepaalde situatie kun je aan die onbekwaamheid gaan werken. Kun je gaan oefenen en experimenteren met je gedrag. Kan je eens iets anders doen om zo je bekwaamheid te ontwikkelen. Dat brengt je dan in de “bewust – bekwame” toestand.
Het leven zou echter behoorlijk vermoeiend worden als je je steeds van alles bewust moet zijn om het goed te doen. Dus je oefent net zo lang door tot het bekwame gedrag je eigen wordt. Totdat je er niet meer bij stil hoeft te staan. Totdat het automatisch gebeurt. Dan ben je in de “onbewust – bekwame” toestand terecht gekomen. De integratie fase.
Beter inzicht in leerproces
Inzicht in de 4 stadia van competentie helpt niet alleen om je emoties te begrijpen tijdens je eigen leerproces, maar ook die van mensen die je aanstuurt of coacht.
Het is waardevol om af en toe nieuwe dingen te leren en je er weer even bewust van te worden hoe lastig dat kan zijn. Het helpt ook om begrip op te brengen voor het leerproces van anderen. Vooral in de aansturing van medewerkers is het goed je te realiseren dat niet iedereen kan wat jij kan. Daarom is het overdragen van je kennis en ervaring ook zo belangrijk. Je leert er zelf veel van en realiseert je ook weer hoe onbewust bekwaam je eigenlijk bent.
